W dniu 24 lipca 2008 roku weszły w życie przepisy określające, kto może sprawdzać pojazdy i kierowców oraz jak mają się przy tym zachowywać kontrolujący i sprawdzany (rozporządzenie w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz.U.2008.132.841), wprowadzające między innymi następujące zasady:

Podmioty uprawnione do zatrzymania oraz miejsce kontroli:

Kontrola, prowadzącego pojazd może być przeprowadzana nie tylko na szosie, lecz także w lesie czy nawet w parku narodowym. Dokonuje jej nie tylko inspektor transportu drogowego czy też policjant. Może się także zdarzyć, że będzie to funkcjonariusz również: Straży Granicznej, celnik, strażnik gminny (miejski), leśny, funkcjonariusz straży parku narodowego, a także osoba działająca w imieniu zarządcy drogi.

Kontroli nie musi dokonywać umundurowany policjant. Może być po cywilnemu, ale wtedy zatrzyma auto tylko w obszarze zabudowanym. Pozostali funkcjonariusze, co do zasady powinni być umundurowani.

Podstawową zasadą, w zakresie miejsca zatrzymania pojazdu, jest, że nie może on zagrażać bezpieczeństwu ruchu. W wyjątkowych sytuacjach (np. pościg) wolno zatrzymać pojazd w innym miejscu, ale wówczas policjant zobowiązany jest włączyć niebieskie błyskające światło w swoim wozie (powinien stać za kontrolowanym pojazdem). Z rozporządzenia zniknęło natomiast obowiązujące wcześniej ograniczenie nie pozwalające zatrzymać auta, gdy utrudnia to ruch.

Nie wszyscy kontrolerzy mają uprawnienia do zatrzymywania auta na szosie – strażnicy leśni czy parkowi robią to wyłącznie na terenach lasów lub parków narodowych. Natomiast strażnicy gminni lub miejscy robią to tylko w swoich gminach lub miastach.

Zachowanie (działania) funkcjonariusza:

W warunkach dobrej widoczności policjanci i inni uprawnieni do tego funkcjonariusze zatrzymują auto lizakiem lub nawet ręką (gdy są w mundurze). W nocy może to być latarka z czerwonym światłem albo lizak ze światłem odblaskowym. Zmotoryzowany funkcjonariusz może też wydawać polecenia kierowcy zatrzymywanego pojazdu nie tylko za pomocą lizaka, ale także np. megafonu. Polecenie zatrzymania ma być podane na tyle jednoznacznie, żeby było zrozumiałe, oraz z odległości wystarczającej do bezpiecznego zatrzymania się we wskazanym miejscu.

Umundurowany funkcjonariusz nie musi się legitymować, ale ma to zrobić na żądanie kierowcy. Ten musi mieć możliwość zanotowania zawartych w dokumencie danych.

W uzasadnionych sytuacjach (jedną z nich jest np. badanie na zawartość w organizmie alkoholu albo innych środków odurzających) można poprosić kierowcę do radiowozu. Jeżeli zaś kontrolujący zatrzymuje dokumenty, to wydaje odpowiednie pokwitowanie. Niekiedy stanowi ono jednocześnie skierowanie na dodatkowe badania techniczne.

Zachowanie kierowcy:

Przepisy regulują też sposób zachowania kierowcy. Ma się on stosować do poleceń, sygnałów i wskazówek wydawanych przez kontrolera. Po zatrzymaniu ma trzymać ręce na kierownicy. Dopiero na polecenie funkcjonariusza wyłącza silnik lub światła awaryjne. Także tylko na polecenie kontrolującego może wysiąść z pojazdu. Zgodnie z nowym rozporządzeniem osoba uprawniona może to nakazać w sytuacjach uzasadnionych względami bezpieczeństwa lub uwarunkowanych charakterem kontroli.

Obowiązek sporządzenia protokołu wraz z kopią:

W czasie kontroli często sprawdzany jest również stan techniczny pojazdu. Zanim jednak funkcjionariusz przystąpi do takiego przeglądu, przejrzy też dokumenty dopuszczające auto do ruchu oraz ostatnie sprawozdanie z kontroli drogowej, jeżeli kierowca ma je ze sobą. Wożenie takiego dokumentu może się okazać przydatne.

Jeśli bowiem ze sprawozdania wynika, że podobna kontrola miała miejsce nie dawniej niż trzy miesiące wstecz, to wymienione w sprawozdaniu elementy nie zostaną sprawdzone (chyba że nieprawidłowości są ewidentne).

Z każdej kontroli funkcjonariusz sporządza protokół. W protokole wpisuje, które elementy zostały sprawdzone, a które pominięto, oraz stwierdzone usterki. Oryginał daje kierowcy, natomiast kopię pozostawia w archiwum. W czasie kontroli autem może kierować policjant albo inspektor transportu drogowego, jeżeli mają odpowiednie uprawnienia do prowadzenia tego typu wozów. Taki funkcjonariusz może też w razie konieczności odprowadzić pojazd w bezpieczne miejsce, jeżeli stan techniczny lub zachowanie kierowcy mogą zagrażać bezpieczeństwu.